- Het jaar 2022 stond in het teken van stijgende prijzen: energie werd fors duurder en de hypotheekrente knalde omhoog.
- Aan de andere kant koelde de huizenmarkt juist af en zakten aandelenmarkten fors in.
- Business Insider bespreekt, in samenwerking met nieuwsapp Upday, hoe 2022 uitpakte voor je portemonnee.
2022 was voor velen een uitdagend jaar voor de portemonnee. Energieprijzen zijn tot ongekende hoogte gestegen en boodschappen zijn fors duurder geworden.
Een andere tegenvaller is de sterk gestegen hypotheekrente. Die zorgt ervoor dat de financieringskosten om een woning te kopen een stuk hoger liggen dan begin dit jaar.
Aan de andere kant is er juist een kanteling op de huizenmarkt, waar prijzen zijn gaan dalen. Ook de beurs is in een neerwaartse spiraal beland, wat dus minder prettig is voor de waarde van je vermogen.
Een lichtpuntje is de kentering op de spaarmarkt. Na jaren van steeds lagere en zelfs negatieve spaarrentes, worden de spaartarieven sinds enkele maanden beetje bij beetje verhoogd.. Dat heeft nog weinig invloed op je koopkracht, aangezien de inflatie nog ver boven het niveau van de spaarrentes ligt. Maar in ieder geval bewegen spaarrentes van de nullijn af.
Business Insider houdt, in samenwerking met nieuwsapp Upday, elke maand zeven prijzen bij die van belang zijn voor de waarde van je bezittingen en die je maandelijkse uitgaven beïnvloeden. Hoe staat het met de waarde van je huis, de hypotheekrente, energierekening, benzine- en dieselprijzen, aandelen en je spaargeld?
Bekijk hieronder het jaaroverzicht van Blik op je Geld voor 2022:
Download hier de app voor Upday Nieuws
Huizenprijs: kanteling van de markt
Begin dit jaar bereikte de stijging van huizenprijzen een hoogtepunt, met een plus van ruim 21 procent in januari vergeleken met dezelfde maand een jaar eerder. Maar dat was meteen ook het kantelpunt. De stijging van huizenprijzen op jaarbasis is steeds kleiner geworden. In november klommen huizenprijzen gemiddeld nog 'maar' 4,9 procent vergeleken met een jaar eerder.
Kijk je naar de ontwikkeling van huizenprijzen op maandbasis, dan is de daling op de markt zelfs al ingezet. Zo piekte het absolute niveau van de gemiddelde verkoopprijs in augustus op 446.623 euro. In november lag de gemiddelde transactieprijs op 423.124 euro, ofwel een daling van ruim 23.000 euro in drie maanden.
Een belangrijke oorzaak voor de afkoeling op de huizenmarkt is de stijging van de hypotheekrente. Daardoor kunnen huiseigenaren en starters op de woningmarkt minder makkelijk een koophuis financieren. Daarnaast zorgen vooral de hoge energieprijzen ervoor dat de energielasten een grotere hap nemen uit het huishoudbudget. Dat heeft ook invloed op de huizenmarkt.
In de loop van het jaar zijn er steeds meer tekenen gekomen die wijzen op een afkoeling van de markt. Zo bieden huizenzoekers de laatste tijd steeds minder vaak boven de vraagprijs en loopt het aantal bezichtigingen terug.
Economen en makelaars voorzien vooralsnog een beperkte daling van de huizenprijzen in 2023. Een vergelijking met de zware crisis die duurde van 2009 tot en met 2013 zou niet aan de orde zijn, mede omdat het aanbod van koopwoningen momenteel nog altijd veel krapper is dan twaalf jaar geleden.
Woonlasten fors hoger
Hypotheekrentes zijn in 2022 fors gestegen. In de bovenstaande grafiek hebben we de gemiddelde hypotheekrentes voor de rentevaste perioden van 10 jaar weergegeven mét en zonder de NHG-verzekering. Voor de hypotheekrente zonder NHG gaat het om leningen die tegen 100 procent van de marktwaarde zijn afgesloten. De data komen van financieel intermediair Van Bruggen Adviesgroep.
De grafiek laat zien dat hypotheekrentes vanaf februari dit jaar hard begonnen te stijgen. In juli kwam de stijging tot stilstand om vervolgens weer flink te stijgen tot het hoogste punt in oktober. Daarna is de hypotheekrente weer iets teruggezakt.
In december noteert de gemiddelde hypotheekrente voor 10 jaar vast, zonder de NHG-verzekering, op 4,68 procent vergeleken met slechts 1,45 procent begin dit jaar. Daarmee is dit jaar per saldo sprake van een stijging van 3,2 procentpunt!
Waar de hypotheekrentes vanaf dit punt heengaan, hangt onder meer af van de ontwikkeling van rentes op de kapitaalmarkt. Van Bruggen acht een lichte daling van de hypotheekrente met 0,5 procentpunt vooralsnog het meest waarschijnlijke scenario voor 2023.
Lees ook: Hypotheekrente voor 10 jaar vast daalt, terwijl variabele rente stijgt: dit is de reden
Sparen: extreme kloof tussen inflatie en spaarrente
De kloof tussen inflatie en de hoogste variabele spaarrente is dit jaar ongekend groot geworden. Dat komt vooral door de gigantische stijging van prijzen van goederen en diensten.
De inflatie schoot dit jaar omhoog, gedreven door hogere energieprijzen, en bereikte een piek in september. In die maand lag de gemiddelde prijsstijging vergeleken met een jaar eerder op 14,5 procent. Sindsdien is sprake van enige afkoeling, maar in november bedroeg de inflatie volgens de meetmethode van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nog altijd 9,9 procent.
De spaarrente is ondertussen ook in beweging gekomen. De hoogste spaarrente op vrij opneembare rekeningen is in november bij in Nederland gevestigde banken gestegen naar 1 procent.
Lees ook: Neobank bunq gaat met variabele spaarrente net boven de 1% – grootbanken zitten rond 0,25%
De hoogste rente voor een 1-jarig spaardeposito bedraagt inmiddels 2,1 procent, volgens gegevens van de site spaarinformatie.nl.
Het gapende gat tussen spaarrentes en de inflatie betekent dat de zogenoemde reële spaarrente, waarbij je een correctie toepast voor de inflatie, nog altijd fors negatief is. Anders gezegd: de rentevergoeding is veel te laag om ervoor te zorgen dat je bijvoorbeeld met 1.000 euro spaargeld over een jaar evenveel spullen kunt kopen als nu.
De prognoses voor de inflatie in 2023 lopen fors uiteen. De consensus ligt bij een gemiddelde stijging van prijzen van goederen en diensten met ongeveer 4 procent, maar de OESO rekent op een fors hogere inflatie van ruim 8 procent komende jaar.
Beurs: bear market
De beurs verkeert dit jaar in een bear market, ofwel een periode van trendmatig dalende aandelenkoersen. De AEX-index staat sinds begin van het jaar zo'n 14 procent in de min.
De afgelopen twee maanden hebben aandelenmarkten wel wat terrein teruggewonnen, maar van een eindejaarsrally is nog geen sprake.
De hoge inflatie heeft centrale banken gedwongen om de beleidsrente op te schroeven en ook op kapitaalmarkten zijn rentes fors gestegen. Dit heeft aandelenmarkten hard geraakt, omdat lenen voor bedrijven duurder is geworden en de winstperspectieven onder druk staan door de afkoeling van de economie.
Beleggers hopen dat de inflatie zodanig vertraagt dat centrale banken het verkrappende monetaire beleid kunnen afzwakken, maar voor de korte termijn geven de centrale banken in de VS en Europa aan dat er nog meer gedaan moet worden om de inflatie te temmen.
Intussen dreigt voor 2023 het risico van een economische recessie die bedrijfswinsten raakt. Voor beleggers is dan vooral van belang hoe hard de klap zal zijn.
Benzine goedkoper in 2022, diesel duurder
De prijzen van benzine en diesel bewegen normaal gesproken redelijk in lijn met elkaar, maar in 2022 gaat dat helemaal op. Per saldo is benzine zelfs iets goedkoper geworden dan diesel.
De dieselprijs lag op 19 december op 1,75 euro per liter: vergeleken met de gemiddelde prijs van 1,61 euro begin dit jaar. Dat is dus 14 cent per liter meer.
De prijs per liter ongelode benzine is op 19 december gedaald tot 1,74 euro, vergeleken met 1,97 euro begin dit jaar.
Tot de zomer zaten brandstofprijzen nog in de lift, mede door de disruptie van het aanbod van ruwe olie als gevolg van sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne. Maar in het najaar zijn olieprijzen fors gedaald, waarbij verschillende factoren een rol spelen. Onder meer de vrees voor een recessie in westerse landen en de achterblijvende vraag naar energie in China hebben een drukkend effect op olieprijzen.
Stroom: recordstijging
Prijzen voor stroom zijn in dit jaar tot ongekende hoogtes gestegen. Op jaarbasis gaat het om een verdrievoudiging, als je kijkt naar de ontwikkeling van prijzen van contracten voor nieuwe klanten. Voor bestaande klanten zijn prijzen ook flink gestegen, maar vaak iets minder hard omdat energieleveranciers vaak andere, lagere tarieven rekenen voor oude klanten.
De gemiddelde stroomprijs die financiële vergelijker Pricewise bijhoudt, te zien in de bovenstaande grafiek, is in de afgelopen maanden iets gezakt vanaf de piek in september. Maar de prijzen van variabele contracten voor nieuwe klanten liggen nog altijd fors hoger dan begin dit jaar. Het gaat hier om variabele prijzen exclusief belastingen, die per december op gemiddeld 57 cent per kWh liggen.
Veel energieleveranciers bieden vanwege de energiecrisis geen vaste contracten meer aan, waardoor er te weinig datapunten zijn om de meest actuele prijs voor een contract van 1 jaar vast te berekenen.
In 2023 wordt het prijsplafond voor energie van kracht. Dit zal gelden voor maximum jaarverbruik van de 1.200 kuub gas en 2.900 kWh stroom. Wie onder deze volumegrenzen blijft, krijgt volgend jaar te maken met een maximale prijs van stroom van 0,40 euro per kWh en voor gas van 1,45 euro per kuub. Deze prijzen zijn gerekend inclusief belastingen.
Overigens speelt de jaarafrekening een belangrijke rol bij het meten van de volumegrenzen voor het prijsplafond.
Lees hier meer: Prijsplafond energie: zo bepaalt je energieleverancier in 2023 welke prijzen je betaalt voor gas en stroom
Gasprijs: prijsplafond moet stijging dempen
Voor de gasprijzen geldt eveneens dat 2022 een ongekend extreem jaar is. Voor de energierekening tikt dat nog harder aan dan de stijging van stroomprijzen, aangezien het gasverbruik doorgaans de grootste kostenpost is.
De gasprijzen bereikten een piek dit jaar in september en zijn sindsdien iets teruggezakt. In december lag de gemiddelde variabele gasprijs exclusief belastingen op 2,07 euro per kuub voor nieuwe klanten. Een jaar geleden was dat nog 92 cent per kuub.
Ook hier geldt dat het tempo van prijsstijgingen voor bestaande klanten van energiebedrijven minder extreem is geweest. Komende jaar starten consumenten met de prijzen van het energieplafond die voor gas dus op 1,45 euro per kuub liggen inclusief belastingen.
Consumenten moeten voor 2023 overigens rekening houden met de stijging van de vaste kosten voor energie. Deze kunnen volgend jaar minstens 300 euro hoger uitkomen, ook als men profiteert van prijsplafond voor stroom en gas.
Vanaf 2023 moeten energieleveranciers ook weer contracten gaan aanbieden waarbij de prijzen langer vaststaan. Pricewise signaleert dat dit vooralsnog niet aan de orde is, omdat er nog geen beslissing is over de opzegboetes die energieleveranciers mogen rekenen, als klanten gedurende de looptijd van een contract overstappen. "Met het prijsplafond en de veelal maandelijks wijzigende tarieven is het ook moeilijk te voorspellen of overstappen lonend is."
Lees meer over geldzaken:
- Dit zijn de fiscale eindejaarstips die je voor 2023 nog moet bekijken – is het slim die laptop nu nog snel te kopen?
- Zelf aanvullend pensioen opbouwen naast AOW: dit moet je maandelijks opzij leggen om straks €2.000 per maand te hebben
- Dit verandert er per 1 januari 2023: de belangrijkste wijzigingen voor je zorgverzekering en andere zorgkosten